حسادت بین کودکان، علل و راهکارهای برخورد با آن
در این مقاله می‌خوانید:
علت اصلی حسادت بین کودکان چیست؟
مشخصه‌های کودک حسود چیست؟
عواقبی که کودک در صورت حسادت با آن روبرو می‌شود.
چگونه با حسادت در کودکان برخورد کنیم؟
کودکان اغلب به‌طور واضح ابراز وجود می‌کنند. آن‌ها در نشان دادن عشق، نفرت، غم، حسادت و یا احساساتی مانند آن تردید نمی‌کنند. به محض این‌که حسادت به وجود می‌آید، ممکن است به چند صورت روی کودک شما تأثیر بگذارد. پس وقتی می‌بینید که کودک شما رفتار حسودانه‌ای می‌کند، چه‌کاری باید انجام دهید؟ ممکن است تعجب کنید و از خود بپرسید که «آیا این مسئله روی طبیعت کودک من به‌طور نامطلوبی اثر می‌گذارد؟». اگر چنین سؤالاتی به ذهن شما خطور کرده است، این مقاله به شما کمک می‌کند در مورد حسادت کودکان بیشتر بدانید و بیاموزید چگونه به نوعی مؤثر با آن برخورد کنید.
نویسنده: Mahak Arora
مترجم: رؤیا کریمی جنابی _ الهه قاسمی
ویراستار: الهه قاسمی
علل حسادت در کودکان
اگر نمی‌دانید علت به وجود آمدن حسادت بین کودکان چیست، موارد زیر به شما کمک خواهد کرد که آن را بهتر بفهمید:
۱. لوس کردن بیش از حد
همه‌ی پدر مادرها بعضی‌اوقات دوست دارند کودک خود را لوس کنند. اما اگر کودک خود را بیش از حد لوس کنید، ممکن است در او این احساس به وجود بیاید که او از دیگران برتر است. بنابراین وقتی کودکتان با کسی بهتر از خودش یا کسی که چیزی بهتر از او دارد، مواجه می‌شود ممکن است احساس حسودی و ناامنی کند.
۲. مقایسه
برای پدر مادرها خیلی عادی است که کودک خود را با کودک یا کودکان دیگر مقایسه کنند. به هر حال این مسئله تا زمانی که برای آن هیجان‌زده نشوید و نگذارید فرزندتان چیزی از آن بداند، اشکالی ندارد؛ اما اگر به‌طور واضح و روشن کودک خود را با خواهر یا برادر یا دوستش مقایسه کنید، نه تنها احساس رقابت و کمبود اعتماد به نفس در کودکتان به وجود می‌آورد، بلکه ممکن است حس حسادت هم ایجاد کند.
۳. والدینی که خیلی نگران و حمایت‌کننده هستند
والدین معمولا حمایت‌کننده و همین‌طور نگران حال فرزندشان هستند. اما بعضی از والدین ممکن است در وظایف خود زیاده‌روی کنند و وقتی کودک را رها می‌کنند، فرزندشان احساس می‌کند که گم شده است و به کودکانی که از او اعتماد به نفس بیشتری دارند، حسادت می‌کند.
۴. رقابت ناسالم
رقابت سالم برای هر کودکی مهم است اما ایجاد رقابت در جایی که لازم نیست، ممکن است اثر مخربی روی شخصیت کودک بگذارد و سبب حسادت شود. این مسئله زمانی اتفاق می‌افتد که شما فرزندتان را با دیگران مقایسه می‌کنید و از او انتظار دارید کاری را که قادر به انجامش نیست، انجام دهد. مثلاً وقتی کودکی خیلی خوب می‌رقصد، از کودک خود انتظار دارید او هم خوب برقصد؛ اما ممکن است اصلا او رقص را دوست نداشته باشد.
۵. والدینی که خیلی کنترل کننده و اقتدارگرا هستند
وقتی پدر و مادرها خیلی کنترل کننده و سخت‌گیر هستند و انتظار دارند کودک‌شان قوانین و مقررات را حتی بدون توضیح دلایل آن‌ها، رعایت کند، ممکن است احساس حسادت و آزردگی را در کودک‌شان بپرورانند. کودک آن‌ها ممکن است خود را کمتر از دوستان یا هم‌سالانش ببیند چرا که همیشه در محیطی تحت کنترل و نظارت بوده است.
۶. حسادت در مهارت و تحصیل
همه‌ی کودکان مثل هم نیستند، بعضی ممکن است در ورزش بی‌نظیر باشند، بعضی ممکن است در درس سرآمد باشند. برای بچه‌ها خیلی عادی است که به کسانی که در درس خیلی خوب هستند یا در فعالیت‌های فوق برنامه خوب ظاهر می‌شوند، حسادت کنند.
۷. حسادت بین خواهر برادرها
اغلب دیده می‌شود که کودک بزرگ‌تر به خواهر یا برادر کوچک‌تر خود حسادت می‌کند. این مسئله زمانی پیش می‌آید که پدر مادرها، توجه خود را از فرزند بزرگ‌تر به کودک تازه متولدشده، معطوف می‌دارند. کنار آمدن با این موقعیت ممکن است برای کودک بزرگ‌تر، سخت باشد؛ و ممکن است به برادر یا خواهر خود حسادت کند.
مشخصه‌های کودک حسود
در بخش بالا آموختیم که چه چیزهایی سبب حسادت در کودکان می‌شود؛ اما به‌عنوان یک پدر یا مادر مهم است که نشانه‌های حسادت را به خاطر بسپارید. در اینجا به برخی از نشانه‌های حسادت در رفتار کودکان اشاره می‌کنیم:
۱. کودک شما ممکن است کاملاً انحصار طلب شود
اگر کودکتان احساس حسادت کند، ممکن است کاملاً همه چیز را منحصر به خود بداند. این نگرش فقط مختص به چیزهای مادی نمی‌شود بلکه ممکن است در مورد والدین، خواهر برادرها و یا دوستان هم وجود داشته باشد. او نمی‌خواهد هیچ‌چیز را با دیگران تقسیم کند. این نوع نگرش ممکن است سبب افسردگی هم بشود.
۲. کودک حسود ممکن است مقایسه کند
کودک حسود ممکن است مهارت‌ها، داشته‌ها و چیزهای دیگرش را با بچه‌های دیگر مقایسه کند. در مواقعی که چیزی را ندارد یا کم دارد، ممکن است ناراحتی خود را نشان دهد و عصبانی شود.
۳. کودکتان ممکن است سبب عصبانیت شما شود
اگر کودک شما به خواهر یا برادر خود حسادت کند، ممکن است تمام تلاش خود را برای جلب توجه شما انجام دهد. بهترین راه برای جلب توجه والدین، بدرفتاری است. کودک شما ممکن است تمام کارهایی که شما را عصبانی می‌کند انجام دهد؛ و تمام این تلاش‌ها برای این است که توجه شما را به سمت خود معطوف دارد.
۴. کودک شما ممکن است رفتار پرخاشگرانه‌ای از خود نشان دهد
کودک حسود ممکن است رفتار پرخاشگرانه یا جنجالی از خود نشان دهد. او نه‌تنها ممکن است با خواهر برادرها یا دوستان خود بدرفتاری کند، بلکه ممکن است به آن‌ها زور بگوید. در بعضی موارد، ممکن است به خواهر یا برادر یا دوستان خود آسیب برساند.
۵. کودک شما ممکن است احساس نا امنی کند
کودک شما ممکن است به خاطر حسادت احساس ناامنی کند. این حالت معمولاً با ورود نوزاد یا خواهر برادر جدید به زندگی او، پیش می‌آید. کودک شما ممکن است خیلی محتاج و وابسته باشد و همیشه در جستجوی عشق و محبت شما باشد.
عواقبی که در انتظار کودک حسود است
حسادت یک احساس منفی است و به همین دلیل حسادت بین کودکان می‌تواند تأثیری منفی بر شخصیت کودک شما داشته باشد. در اینجا به نتایج یا عواقبی که کودک شما ممکن است با آن مواجه شود، می‌پردازیم.
- کودک شما ممکن است پرخاشگر شود.
- کودک شما ممکن است به یک آدم قلدر و زورگو تبدیل شود.
- ممکن است گوشه‌گیر شود و تنها بماند.
- ممکن است نگرشی ناامیدانه پیدا کند.
- ممکن است اعتماد به نفس پایینی پیدا کند.
چگونه با حسادت در کودکان برخورد کنیم؟
باید با حسادت در کودکان به گونه‌ی شایسته‌ای برخورد کنیم که تأثیر نامطلوبی روی آن‌ها نداشته باشد. در اینجا به برخی از راه‌هایی اشاره می‌کنیم که می‌تواند به شما کمک کند تا با مسائل مربوط به حسادت کودکان برخورد کنید:
۱. به کودک خود گوش کنید
حسادت، احساسی سطحی نیست بلکه خیلی عمیق است. با کودک خود حرف بزنید و به دلایلی که ممکن است سبب چنین رفتاری در کودک شما شده باشد، گوش دهید. گوش دادن به ترس‌های او، نگرانی‌ها و دلواپسی‌هایش به او کمک می‌کند تا بر احساس حسادت خود غلبه کند.
۲. احساسات منفی را به سمت احساسات مثبت، سوق دهید
جهت‌دهی مثبت به افکار منفی کودک شما، می‌تواند به او کمک کند تا با حسادت کنار بیاید. اگر خواهر یا برادر یا دوست او، در درس‌ها از او بهتر است، شما باید او را به سخت درس خواندن تشویق کنید تا خودش نمره‌های بهتری بگیرد نه آن‌که نسبت به دیگران که از او بهتر بوده‌اند، احساس بدی داشته باشد.
۳. به فرزند خود محبت کنید
ممکن است کودک شما رفتاری منفی و جنجالی داشته باشد، اما شما باید با او مهربان باشید. او را سرزنش و تنبیه نکنید. مهم است که درک کنید که فرزند شما درگیر یک مشکل عاطفی دشوار است و به محبت شما نیاز دارد تا بتواند بر آن غلبه کند.
۴. اهمیت تقسیم کردن را به او توضیح دهید
بسیار مهم است که هر کودکی به اهمیت قسمت کردن و اهمیت دادن به دیگران در زندگی خود پی ببرد. وقتی کودکی می‌آموزد که وسایل خود را با دیگران قسمت کند، نه‌تنها به او کمک می‌کند که دوستان جدید پیدا کند، بلکه به او کمک می‌کند تا احساس حسادت را در خود از بین ببرد.
۵. از مقایسه بپرهیزید
مقایسه باعث ایجاد احساسات منفی و پایین آمدن ارزش فرد می‌شود. بنابراین فرزند خود را با دیگرن، از جمله سایر فرزندان‌تان و دوستانش، مقایسه نکنید. هر کودکی منحصر به فرد است و استعدادهای خاص خو را دارد. کشف کنید کودک شما در چه زمینه‌ای استعداد دارد و به جای مقایسه او با دیگران به او کمک کنید تا آن استعداد را پرورش دهد و در آن زمینه مهارت کسب کند.
۶. بیش از حد از کودکتان تعریف نکنید
به عنوان والدین، شما عاشق فرزند خود هستید و او را ستایش می‌کنید. حتی ممکن است گاهی به خاطر تلاش و سخت‌کوشی‌اش بیش از حد از او تعریف کنید و او را مورد ستایش قرار دهید. اما باید همیشه از افراط بپرهیزید. ممکن است در موقعیتی از فرزند خود در حالی تعریف و تمجید کنید که سایرین از او بسیار بهتر عمل کرده‌اند. در این صورت سخنان شما برای فرزندتان مایه اطمینان خواهند بود و او این طور استنباط می‌کند که همواره از دیگران بهتر است.
۷. از مقایسه نمرات و عملکرد فرزندتان در مدرسه خودداری کنید
توصیه می‌شود که عملکرد فرزند خود را با سایر دوستان و خواهر و برادرهایش مقایسه نکنید. این کار باعث ایجاد خصومت و حسادت می‌شود. اگر فرزند شما نمرات خوبی نمی‌گیرد، باید او را تشویق کنید تا به جای مقایسه خود با دیگران، بیشتر تلاش کند.
۸. رفتار مثبت را در او نهادینه کنید
تا جایی که می‌توانید از مسائلی که حسادت را در کودک شما برمی‌انگیزند، دوری کنید. توصیه شده است که از سنین پایین به کودکتان در مورد حس دوست داشتن و محبت ورزیدن آموزش دهید. آموزش دادن درباره احساس حسادت نیز می‌تواند به کودک شما کمک کند تا بتواند بهتر با این حس کنار بیاید.
حسادت در بین کودکان کاملا عادی ست. اگر با رویکردی مثبت با آن مواجه شوید، کودک شما می‌تواند بر آن غلبه کند. در صورتی که برای کنترل این احساس در فرزند خود دچار مشکل شدید، از یک مشاور یا متخصص در این زمینه کمک بگیرید.