آموزش دستشویی رفتن به کودکان فرآیند تعلیم یک کودک برای استفاده از توالت و کنترل مثانه و سیستم گوارشی است. تعلیم توالت رفتن ممکن است از یک لگن (وسیله‌ای مانند کاسه‌ی توالت) یا مستقیم از توالت آغاز شود.
بیشتر کودکان کنترل سیستم گوارشی را زودتر از کنترل مثانه یاد می‌گیرند. معمولاً نسبت به روز، زمان بیشتری طول می‌کشد تا شب‌ها خود را خیس نکنند و خشک بمانند.
نویسنده: Kid Sense Blog
مترجم: رؤیا کریمی جنابی
ویراستار: الهه قاسمی
چرا تعلیم توالت رفتن مهم است؟
خیلی از مهد‌کودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها، سیاستی دارند. کودکانی که در آن‌جا پذیرفته می‌شوند، باید آموزش دستشویی رفتن به کودکان را دیده باشند. فقط کودکانی که آموزش توالت رفتن دیده‌اند، می‌توانند در آن‌جا تحصیل کنند. کودکی که توالت رفتن بلد نیست نه‌تنها برای دست‌یابی به مکان‌های تحصیلی بلکه سایر مکان‌های اجتماعی نیز مشکل دارد.
چراکه سخت است کودک را جایی ببریم که سایر همسالانش آموزش دستشویی رفتن به کودکان را دیده‌اند. ولی کودک ما این آموزش ابتدایی را ندیده باشد. هرچه بیشتر این کمبود مشخص شود ممکن است کودک توسط بچه‌های دیگر مورد اذیت یا تمسخر قرار گیرد.
این یک قانون قطعی نیست اما مستقل توالت رفتن یکی از اهداف خواستنی در این سنین است. قبل از رفتن به مدرسه باید آموزش دستشویی رفتن به کودکان انجام شود.
اصول آموزش دستشویی رفتن به کودکان
۱. مهارت‌های فیزیکی
-
هماهنگی حرکات مثانه و روده.
-
توانایی بدنی برای صاف نشستن روی توالت یا لگن و نیفتادن.
-
کنترل عضلات اسفنکتر (عضلاتی که کارشان کنترل و فرآیند دفع است).
-
توانایی لباس درآوردن و پوشیدن (در صورت لزوم بستن دکمه‌ها، زیپ و دانستن ترتیب لباس پوشیدن و درآوردن لباس).
۲. پردازش حسی
-
آگاهی از پوشک خشک و تر (آگاهی جسمی، تشخیص حسی).
-
آگاهی از نیاز به توالت رفتن (داشتن زمان کافی برای رفتن به توالت).
-
توانایی کنار آمدن با محیط حسی توالت (صداهای سیفون، شیر آب، کاشی‌ها و خشک‌کن، بوی بدن، بوی خوشبوکننده‌ی هوا).
-
سعی در درآوردن لباس برای رفتن به توالت.
-
سعی برای درخواست از دیگران (مثل من دستشویی دارم).
-
آگاهی از روتین و تعداد دفعات توالت رفتن.
-
آگاهی از کارهایی که لازم است در توالت انجام دهد.
۴. ارتباط
مشکلات کودک برای دستشویی رفتن
اگر کودکی در توالت رفتن مشکل داشته باشد:
-
از نشستن روی توالت و لگن می‌ترسد.
-
نمی‌تواند به تنهایی لباسش را دربیاورد.
-
متوجه نمی‌شود که پوشکش خشک است یا تر.
-
موقع بردن به توالت یا گذاشتن روی لگن زود خودش را خیس می‌کند.
-
متوجه می‌شود که پوشکش خشک یا تر است، اما به یک بزرگ‌تر اطلاع نمی‌دهد.
مشکلات دیگری ممکن است برای کودکی پیش بیاید که در دستشویی رفتن مشکل دارد؟
وقتی کودکی در توالت رفتن مشکل دارد ممکن است در موارد زیر هم مشکل داشته باشد:
-
انجام دستورات: توانایی درک و شروع کارهایی که به او محول شده است.
-
پذیرش (درک) زبان: فهم و درک زبان.
-
مراقبت از خود: شامل وظایف محوله‌ی روزانه‌ای می‌شود. او را برای شرکت در فعالیت‌های روزمره‌ی زندگی (مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن، شستن دندان‌ها و ...) آماده می‌کند.
-
پردازش حسی: ثبت دقیق و درک و پاسخ به محرک‌های حسی در محیط و در داخل بدن خود.
-
برنامه‌ریزی و توالی: توانایی انجام وظایف چندمرحله‌ای متوالی به‌منظور حصول نتیجه‌ی مطلوب را دارد. مثل کارهایی که باید قبل، در حین و پس از توالت رفتن انجام دهد.
-
خودتنظیمی: توانایی کسب، حفظ و تغییر احساسات، رفتارها، توجه و سطح مناسب فعالیت برای انجام وظیفه یا شرکت در یک موقعیت به‌گونه‌ای که از نظر اجتماعی قابل قبول باشد.
بهبود مهارت‌های توالت رفتن کودکان
-
رعایت توالی مراحل: منظور انجام همان چهار موردی است که در بالا آمده است.
-
برنامه‌ی تصویری: نشان دادن مراحل توالت رفتن در تصاویر.
-
جدول پاداش: قرار دادن پاداش(چه موفقیت‌آمیز باشد و چه نباشد) برای تنهایی توالت رفتن. این‌که کودک به یک بزرگ‌تر بگوید دستشویی دارم.
چه فعالیت‌هایی به بهبود توالت رفتن کمک می‌کند؟
- تنظیم فیزیکی: با استفاده از وسایل مناسب، آمادگی توالت رفتن را در کودک ایجاد کرد. می‌توان کاری کرد که کودک بتواند به تنهایی از توالت استفاده کند. مثلاً قرار دادن یک نشیمنگاه کوچک‌تر بر روی توالت برای آن‌که کودک بتواند بدون ترس از افتادن روی توالت بنشیند، می‌تواند به استقلال کودک کمک کند.
درمان مشکل توالت رفتن کودک
درمان چنین کودکانی مهم است چون:
-
مشکلات توالت رفتن ممکن است فقط منشأ خودآگاه نداشته باشد. بلکه ممکن است دلیلی نورولوژیک (حسی) داشته باشد. همچنین, سایر مسائل مربوط به ترس که چالش‌برانگیز است و باید در اسرع وقت به آن رسیدگی کرد.
-
عدم بررسی مشکلات مربوط به توالت رفتن ممکن است منجر‌به گوشه‌گیری و بی‌نظمی در فعالیت‌های اجتماعی روزانه شود. ممکن است فرزند شما مورد رفتارهای قلدر مآبانه قرار گیرد. ممکن است نتواند با آرامش در مهمانی‌ها شرکت کند یا نتواند شب را در خانه‌ی دوستان یا فامیل بماند.
-
مشکلات مربوط به دستشویی کردن در مدرسه یا پیش‌دبستان به شدت به اعتمادبه‌نفس کودک آسیب می‌زند.
-
برای ورود به مدرسه عدم وابستگی در توالت رفتن لازم است.
-
مشکلات توالت رفتن اغلب بر کل خانواده اثر می‌گذارد چون این فقط کودک نیست که تحت تأثیر است و باید روابط اجتماعی را کاهش دهد.
عدم درمان مشکل دستشویی رفتن کودک
در بحث آموزش دستشویی رفتن به کودکان، وقتی کودکی در توالت رفتن مشکل داشته باشد. در موارد زیر هم ممکن است مشکل داشته باشد:
-
مشکل در پردازش حسی و مشکل در احساس درد به هنگام بریدن یا سوختن که می‌تواند خیلی خطرناک باشد. همین‌طور تأخیر در رشد سایر مهارت‌ها نیز وجود دارد.
-
مشکل در برنامه‌ریزی و توالی در سایر وظایفی که باید برای مراقبت از خود انجام دهد. این مشکل ممکن است به‌صورت بی‌علاقگی به انجام کارها خودش را نشان دهد. کودک شما ممکن است بگوید "نمی‌خوام" این‌کار را انجام دهم، در صورتی‌که عبارت درست "نمی‌توانم" است.
-
گوشه‌گیری، احتمال رفتارهای قلدر مآبانه و بی‌نظمی در فعالیت‌های اجتماعی. کودک ممکن است نتواند در مهمانی‌ها با آرامش شرکت کند یا شب را در خانه‌ی دوستان و فامیل بماند.
-
مشکلات در رفتن به مدرسه.
چه نوع درمانی برای کودک با مشکل استفاده از سرویس بهداشتی پیشنهاد می‌شود؟
برای درمان این کودکان به یک مشاور با تخصص کاردرمانی مراجعه کنید.