آموزش استفاده از سرویس بهداشتی برای کودکان
آموزش توالت رفتن چیست؟
آموزش توالت رفتن عبارت است از فرآیند تعلیم یک کودک برای استفاده از توالت و کنترل مثانه. تعلیم توالت رفتن ممکن است از یک لگن (وسیله‌ای مانند کاسه‌ی توالت) یا ممکن است مستقیم از توالت آغاز شود. بیشتر کودکان استفاده از توالت را زودتر از کنترل مثانه یاد می‌گیرند و معمولاً نسبت به‌روز، زمان بیشتری طول می‌کشد تا شب‌ها خشک بمانند.
مترجم: رؤیا کریمی جنابی
چرا تعلیم توالت رفتن مهم است؟
خیلی از کودکستان‌ها و پیش‌دبستان‌ها، سیاستی دارند که کودکانی که در آنجا شرکت می‌کنند باید آموزش توالت رفتن دیده باشد. به این معنا که فقط کودکانی که آموزش توالت رفتن دیده‌اند می‌توانند در آنجا تحصیل کنند. کودکی که توالت رفتن بلد نیست نه‌تنها برای دست‌یابی به مکان‌های تحصیلی بلکه سایر مکان‌های اجتماعی مشکل دارد. چراکه سخت است کودک راجایی ببریم که سایر همسالانش آموزش توالت رفتن دیده‌اند و او این‌طور نیست.
هرچه بیشتر این کمبود مشخص شود ممکن است کودک توسط بچه‌های دیگر مورد اذیت یا تمسخر قرار گیرد. این یک قانون قطعی نیست اما مستقل توالت رفتن یکی از اهداف خواستنی در این سنین است.
چیزهایی که برای آموزش توالت رفتن، ضروری می‌باشند:
-
مهارت‌های فیزیکی
- هماهنگی حرکات مثانه با توالت
- کنترل عضلات اسفنکتر (عضلاتی که کارشان کنترل و فرآیند دفع است).
- توانایی بدنی برای صاف نشستن روی توالت یا لگن و نیفتادن.
- توانایی لباس درآوردن و پوشیدن در صورت لزوم بستن دگمه‌ها، زیپ و دانستن ترتیب
لباس پوشیدن و درآوردن لباس.
-
پردازش حسی
- آگاهی از پوشک خشک و تر (آگاهی جسمی، تشخیص حسی).
- آگاهی از نیاز به توالت رفتن (داشتن زمان کافی برای رفتن به توالت).
- توانایی کنار آمدن با محیط حسی توالت (صداهای سیفون، شیر آب، کاشی‌ها و خشک‌کن، بوی بدن، بوی خوشبوکننده‌ی هوا)
- توجه به عمل و توانایی نشستن در توالت در مدت‌زمان کافی (بیش از پنج دقیقه بدون نیاز
به یک بزرگ‌تر، این زمان به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند محیط توالت را تحمل کنند).
- داخلی (مثل درک علائم بدن و کنترل حس توالت رفتن)
- بیرونی (مثل صندلی توالت، دستمال توالت، بو، صدا، لباس)
-
- درک مراحل توالت رفتن و لباس پوشیدن (مثل پایین کشیدن شلوار قبل از نشستن در توالت)
- سعی در درآوردن لباس برای رفتن به توالت
- سعی برای درخواست از دیگران (مثل من دست‌شوئی دارم)
- آگاهی از کارهایی که لازم است در توالت انجام دهد.
-
ارتباط
- توانایی دنبال کردن برنامه‌های تنظیم‌شده از سوی والدین (مثلاً نشان ندادن رفتارهای ناشی از سرپیچی از دستورات والدین وقتی به آن‌ها می‌گویند این کار را باید انجام دهی یا مداخله می‌کنند)
چگونه می‌توان فهمید که فرزندتان در توالت رفتن مشکل دارد؟
اگر کودکی در توالت رفتن مشکل داشته باشد:
- متوجه نمی‌شود که پوشکش خشک است یا تر.
- متوجه می‌شود که پوشکش خشک یا تراست اما به یک بزرگ‌تر اطلاع نمی‌دهد.
- نمی‌تواند به تنهایی لباسش را دربیاورد.
- از نشستن روی توالت و لگن می‌ترسد.
- موقع بردن به توالت یا گذاشتن روی لگن زود خودش را خیس می‌کند.
چه مشکلات دیگری ممکن است برای کودکی پیش بیاید که
در دستشویی رفتن مشکل دارد؟
وقتی کودکی در توالت رفتن مشکل دارد ممکن است در موارد زیر هم مشکل داشته باشد:
- انجام دستورات: توانایی درک و شروع کارهایی که به او محول شده است.
- زبان دریافتی (درک): فهم و درک زبان
- مراقبت از خود: شامل وظایف محوله‌ی روزانه‌ای می‌شود که او را برای شرکت در فعالیت‌های روزمره‌ی زندگی (مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن، شستن دندان‌ها و ...) آماده می‌کند.
- پردازش حسی: ثبت دقیق و درک و پاسخ به محرک‌های حسی در محیط و در داخل بدن خود.
- برنامه‌ریزی و توالی: وظایف چندمرحله‌ای متوالی، انجام فعالیت‌ها به‌منظور حصول نتیجه‌ی مطلوب مثل کارهایی که باید قبل، در حین و پس از توالت رفتن انجام دهد.
- خودتنظیمی: توانایی کسب، حفظ و تغییر احساسات، رفتارها، توجه و سطح مناسب فعالیت برای انجام وظیفه یا شرکت در یک موقعیت به‌گونه‌ای که ازنظر اجتماعی قابل‌قبول باشد.
چه‌کاری برای بهبود مهارت‌های توالت رفتن می‌توان انجام داد؟
- رعایت توالی مراحل: منظور انجام همان چهار موردی است که در بالا آمده است.
- برنامه‌ی تصویری: نشان دادن مراحل توالت رفتن در تصاویر.
- جدول پاداش: قرار دادن پاداش برای تنهایی توالت رفتن (چه موفقیت‌آمیز باشد و چه نباشد) و یا این‌که به یک بزرگ‌تر بگوید دستشویی دارم.
چه فعالیت‌هایی به بهبود توالت رفتن کمک می‌کند؟
تنظیم فیزیکی: با استفاده از وسایل مناسب، آمادگی توالت رفتن را در کودک ایجاد کرد. می‌توان کاری کرد که کودک بتواند به تنهایی از توالت استفاده کند.
مثلاً قرار دادن یک نشیمنگاه کوچک‌تر بر روی توالت برای آن‌که کودک بتواند
بدون ترس از افتادن روی توالت بنشیند.
- اجرای نقش: انجام نمایش توالت رفتن با استفاده از خرس پارچه‌ای کودک.
- خواندن کتاب: یکی از کتاب‌های زیادی که یک داستان اجتماعی درباره‌ی توالت رفتن دارد
را بخرید (خیلی از این کتاب‌ها صدای سیفون هم دارند!).
- تماشای برنامه‌های آی پد: از برنامه‌های آی پد یا یوتیوب درباره‌ی توالت رفتن استفاده کنید. این برنامه‌ها خیلی زیاد هستند!
زمانی که متوجه شدید کودک شما در توالت رفتن مشکل دارد،
چرا باید به دنبال درمان باشید؟
درمان چنین کودکانی مهم است چون:
- مشکلات توالت رفتن ممکن است فقط منشأ خودآگاه نداشته باشد بلکه ممکن است دلیلی نورولوژیک (حسی) داشته باشد، یا سایر مسائل مربوط به ترس که چالش‌برانگیز است و باید در اسرع وقت به آن رسیدگی کرد.
- عدم بررسی مشکلات مربوط به توالت رفتن ممکن است منجر به گوشه‌گیری یا
رفتارهای قلدر مآبانه و بی‌نظمی در فعالیت‌های اجتماعی روزانه شود. ممکن است نتوانند
با آرامش در مهمانی‌ها شرکت کنند یا نتوانند شب را در خانه‌ی دوستان یا فامیل بمانند.
- تصادفاً دستشویی کردن در مدرسه یا پیش‌دبستان به‌شدت به اعتمادبه‌نفس کودک
آسیب می‌زند.
- برای ورود به مدرسه عدم وابستگی در توالت رفتن لازم است.
- مشکلات توالت رفتن اغلب بر کل خانواده اثر می‌گذارد. این فقط کودک نیست که تحت تأثیر است و باید روابط اجتماعی را کاهش دهد به جهت وابستگی در توالت رفتن.
اگر این مشکل درمان نشود چه مسائلی پیش می‌آید؟
وقتی کودکی در توالت رفتن مشکل داشته باشد، در موارد زیر هم ممکن است مشکل داشته باشد:
- مشکل در پردازش حسی و مشکل در احساس درد به هنگام بریدن یا سوختن که می‌تواند خیلی خطرناک باشد و همین‌طور تأخیر در رشد سایر مهارت‌ها.
- مشکل در برنامه‌ریزی و توالی در سایر وظایفی که باید برای مراقبت از خود انجام دهد.
- گوشه‌گیری، احتمال رفتارهای قلدر مآبانه و بی‌نظمی در فعالیت‌های اجتماعی. کودک ممکن است نتواند در مهمانی‌ها با آرامش شرکت کند یا شب را در خانه‌ی دوستان و فامیل بماند.
- مشکلات در رفتن به مدرسه.