کودک نافرمان

در این مقاله می‌خوانید:

چرا کودک من بی‌ادب و نافرمان است؟

چگونه کودک نافرمان را منظم کنیم؟

مدیریت صحیح یک کودک نافرمان دشوار است. معمولا والدین این کودکان ناتوان به نظر می‌آیند و همواره به دنبال راهکارهایی هستند تا کودک نافرمان را تحت کنترل خود قرار دهند. اما چطور باید این کار را انجام داد؟ در اینجا به دلایلی برای رفتارهای غیر قابل کنترل و همچنین روش‌هایی برای آرام کردن و کنترل کودکان اشاره می‌کنیم.

نویسنده: Mahak Arora 

مترجم: الهه قاسمی

دلایلی برای رفتارهای غیر قابل کنترل در کودکان

یکی از دلایل نافرمانی در کودکان می‌تواند این باشد که کودک شما از آن‌چه که خواسته منع شده و یا اجازه‌ی انجام کاری که خواسته را نداشته. بروز رفتارهای خارج از کنترل در چنین شرایطی تا حدی طبیعی است. داشتن رفتارهای بد و نافرمانی در کودکان تا سنی خاص را می‌توان تا حدی طبیعی شمرد. اما در بعضی موارد چنین رفتارهایی می‌توانند نشانی از اختلال رفتاری در کودک باشند. بنابراین برای یافتن علت حقیقی رفتارهای غیر قابل کنترل در کودک، ما باید به دنبال دلایلی باشیم که این رفتارها را پدید آورده‌اند:

• برخی از کودکان برای جلب توجه نافرمانی می‌کنند و در این میان رفتارهای آن‌ها از کنترل خارج می شوند. 

• گاهی اوقات عدم توجه والدین به دلیل درگیر بودن و نداشتن زمان کافی، باعث می‌شود بچه‌ها به سمتی سوق داده شوند که برای جلب توجه والدین رفتار بدی داشته باشند.

• اکثر اوقات بچه‌ها متوجه نمی‌شوند چه چیزی درست است و اینکه تا چه حدی اجازه دارند کاری را انجام دهند. و این منجر می‌شود که کودکان کارهایی را انجام دهند که نباید.

• دیدن برخی از رفتارهای والدین مانند فریاد زدن، دعوا کردن با دیگران و یا شکستن اشیا در هنگام عصبانیت  باعث می‌شوند که کودکان فکر کنند که چین رفتارهایی مجاز هستند و خود آن‌ها نیز شروع به انجام چنین کارهایی کنند.

• گاهی کودکان برای کارهایی که از کنترل آن‌ها خارج است تنبیه می‌شوند. مسائلی از قبیل نگرفتن نمره کامل در درسی که دوست ندارند یا در آن خوب نیستند. این مساله می‌تواند باعث پایین آمدن روحیه کودک و پایین آمدن سطح اعتماد‌به‌نفس در او شود. در نتیجه کودک شروع می‌کند به انجام کارهای بد و بدجنسی کردن.

• خوردن زیاد شکلات و غذاهای ناسالم باعث می‌شود که کودکان بیش‌فعال (hyperactive) شوند. بنابراین به والدین توصیه می‌کنیم که از دادن غذاهای چرب، غذاهایی که شکر زیادی دارند و نوشیدنی‌های گازدار به فرزندان خودداری کنند.

• خوردن بعضی داروها نیز می‌تواند باعث تغییر خلق و رفتار در کودکان شود. برای مثال آنتی هیستامین (antihistamine) و داروهایی که برای درمان آسم مصرف می‌شوند، اثراتی این چنین دارند. این داروها می‌توانند کودکان را خواب‌آلود و بیحال و یا خیلی فعال و پرجنب و جوش کنند. در چنین مواردی بهتر است با یک متخصص اطفال مشورت کنید.

• بچه‌های کوچک درک چندانی از بیماری و درد ندارند. آن ها همچنین مهات‌های ارتباطی کافی برای بیان اینکه درد دارند و یا مریض شده‌اند را ندارند. بنابراین از روی استیصال چند روزی را کج خلقی و بداخلاقی می‌کنند.

• در بچه‌های بزرگ‌تر رفتارهای بد می‌توانند نتیجه تنش و اختلاف بین والدین باشد. نداشتن دوست، مورد آزار قرار گرفتن در مدرسه، افت وضعیت تحصیلی، و یا تغییر مدرسه، معلم، خانه، محله یا شهر، همگی می‌توانند عوامل بروز رفتارهای بد در بچه‌های بزرگ تر باشند.

راهکارهایی برای برخورد با کودک نافرمان

مدیریت یک کودک نافرمان کار بسیار سختی برای والدین است. بنابراین اگر شما فرزندی غیر قابل کنترل دارید، چه کاری باید انجام دهید تا او را تحت کنترل در آورید؟ دو راه برای برخورد با این کودکان وجود دارد. می‌توانید بر سر او فریاد بزنید و تنبه‌اش کنید. و یا اینکه به او کمک کنید تا با انجام چند راهکار ساده، بر رفتار بدش کنترل پیدا کند.

۱. قوانین وضع کنید

قبل از وضع قوانین با کودک‌تان راجع به آن‌ها صحبت کنید. داشتن یک سری قوانین در منزل به کودکان یک ذهنیت روشن می‌دهد که از آن‌ها چه انتظاری دارید.

چگونه عمل کنیم:

مطمئن شوید که آن‌ها قوانینی که وضع کرده‌اید را دنبال کنند. عمل کردن به قوانین باعث می‌شود که فرزندتان بیشتر روی رفتار خودش کنترل داشته باشد. از او بخواهید از کلمات جادویی: لطفا، ببخشید و متشکرم بیشتر استفاده کند. کودک شما در هر سنی که باشد، می‌توانید از او بخواهید در انجام کارهای خانه با شما همکاری کند. او می‌تواند اسباب‌‌بازی‌هایش را بعد از اتمام بازی جمع کند و یا میز تحریرش را آخر هفته‌ها مرتب کند.

۲. در مور عواقب رفتار بد به او بگویید

در هنگام وضع قوانین، به فرزند خود عواقب شکستن قوانین و رفتار بد را به صورت واضح بگویید. فرزند شما در اکثر موارد از قوانین پیروی خواهد کرد. مگر اینکه فرزند کوچک‌تری داشته باشید که از این قوانین تبعیت نکند.

چگونه عمل کنیم:

از تنبیه‌های سازنده برای فرزند خود استفاده کنید. اگر او بر سر کسی فریاد زد، او را از جمع دور کنید تا آرام شود. اگر عمدا به کسی صدمه زد، او را وادار کنید تا پماد و چسب بر روی زخم طرف مقابل بگذارد. اگر اسباب بازی کسی را شکست، او را مجبور کنید تا از پولی که در قلک خود ذخیره کرده است برای طرف مقابل اسباب‌بازی بخرد. با این کار او ارزش پول را هم درک خواهد کرد.

۳. خویشتن‌داری را به او آموزش دهید

آموزش خویشتن‌داری به کودکان نه تنها در طی سالیان رشد به آن‌ها کمک می‌کند، بلکه در دوران بزرگ‌سالی هم به آن‌ها کمک خواهد کرد. این یکی از مهم‌ترین مسائلی‌ست که والدین باید به فرزندان آموزش دهند.

چگونه عمل کنیم:

کودکان سه تا پنج سال را می‌توان تنها گذاشت و قرنطینه کرد تا آرام شوند. اما این کار را برای کودکان دو ساله انجام ندهید. بچه‌های بزرگ‌تر، از پیامدهای کار بد خود آگاهند پس می‌توانند انتخاب کنند که چه رفتاری داشته باشند. با این حال اگر این گروه از بچه‌ها کنترل خود را از دست دادند، می‌توانید از آن‌ها بخواهید که قبل از نشان دادن هر نوع عکس‌العملی، لحظه‌ای درنگ کنند و به این ترتیب دچار دردسر نشوند.

۴. مشوق رفتار‌های مثبت باشید

همان‌طور که کارهای بد پیامدهای بد دارند، به کارهای خوب هم باید پاداش داده شود. این باعث می‌شود کودکان رفتار خوبی داشته باشند.

چگونه عمل کنیم:

در صورتی که کودک‌تان کار خوبی انجام داد، برای دادن پاداش به او، می‌توانید وسط هفته او را غافلگیر کنید. برای مثال می‌توانید به صورت غیر منتظره‌ای او را بیرون ببرید و به عنوان جایزه به او پیتزا بدهید. در حالی که او انتظار دارد این اتفاق آخر هفته بیفتد. وقتی فرزندتان کار خوبی انجام می‌دهد، می‌توانید از او تقدیر کنید. این باعث افزایش عزت نفس در او می‌شود. و باعث می‌شود حس خیلی خوبی داشته باشد.

۵. الگوی خوبی باشید

والدین معمولا الگوی فرزندان هستند. چراکه بچه‌ها زمان زیادی را با آن‌ها می‌گذرانند. کودک، اکثر اوقات از رفتار والدین کپی‌برداری می‌کند. بنابراین این مساله خیلی مهم است که والدین الگوی مناسبی برای فرزندشان باشند.

چگونه عمل کنیم:

از کودک‌تان نخواهید کاری را انجام دهد که خود شما قادر به انجام آن نیستید. یک کودک، در صورتی که ببیند والدینش کاری را انجام می‌دهند که خلاف آن را از کودک‌شان خواسته اند، گیج و سردرگم خواهد شد. برای مثال والدین به فرزندشان می‌گویند که گستاخ و بی‌ادب نباشد. اما کودک می‌بیند که والدینش بر سر خدمتکار یا روزنامه فروش فریاد می‌زنند. این باعث سردرگمی کودکان می‌شود. بنابراین خیلی مهم است والدین کارهایی که از فرزندشان توقع دارند را خود انجام دهند.

۶. هیچ‌گاه نسبت به کارهای بد فرزندتان بی‌تفاوت نباشید

نکته اول اینکه وقتی فرزند‌تان در جامعه یا در خانه بدرفتاری یا بداخلاقی می‌کند، بر سر او فریاد نزنید. تا زمانی که او آرام شود و این مساله را پشت سر بگذارد، آرامش خود را حفظ کنید.

چگونه عمل کنیم:

بعد از اینکه بداخلاقی‌اش تمام شد،با لحنی قاطع اما آرام با او صحبت کنید. به او بگویید که چنین رفتاری را تحمل نمی‌کنید و او باید با عواقب کارش روبرو شود.

۷. زنگ تفریح بدهید

زنگ تفریح هم به اندازه برنامه منظم اهمیت دارد. داشتن زنگ تفریح در کنار یک برنامه منظم هرروزه می‌تواند برای کودک بسیار فرح‌بخش و کارساز باشد.

چگونه عمل کنیم:

مانند شما و هر کدام از ما، کودکان هم نیاز به زنگ تفریح دارند. دادن یک زنگ تفریح نیم‌ساعته در میان درس‌خواندن فرزندتان و تمیز کردن میز تحریر او می‌تواند برای کودک معجزه کند. این کار نه تنها باعث می‌شود که فرزندتان با نشاط شود، بلکه به او انرژی مضاعفی می‌دهد که بیشتر درس بخواند.

داشتن و مدیریت یک کودک غیر قابل کنترل کار آسانی نیست، اما غیر ممکن هم نیست. نکات بالا را به کار ببرید و شاهد یک دنیا تغییرات مثبت در فرزند عزیز‌تان باشید.