مادران شاغل و عذاب وجدان همیشگی

تربیت فرزندان برای مادران شاغل با توجه به مسئولیت‌های متفاوت و زمان محدودی که دارند کمی دشوارتر است. اگر شما هم یک مادر شاغل هستید حتماً مفهوم کمبود وقت، خستگی و نگرانی را بسیار خوب درک می‌کنید. هر مادر شاغلی تجربه این احساس عذاب‌آور را دارد:

-    کودکم احساس ناراحتی می‌کند.
-    کودکم دل‌تنگ است.
-    کودکم تربیت درستی نخواهد داشت.
-    کودکم خودش را با کودکان دیگر مقایسه خواهد کرد و به رابطه کودکان با مادرانشان در پارک، مهمانی، خیابان و ... می‌بیند حسادت خواهد کرد.
-    از مشکلات کودک به دور خواهم ماند.
-    اگر تب کند چه؟ اگر درست غذا نخورد چه؟ اگر دل‌درد داشته باشد و نگوید چه؟
و هزار جور دل‌نگرانی‌ها و اما و اگر هایی که در طول روز و ماه ذهن مادر شاغل را آزار می‌دهد. ولی آیا واقعاً مادران شاغل به کودکانشان و تربیت آن‌ها آسیب می‌زنند؟ و یا این تنها یک حس نادرست مادرانه است؟!

نویسنده: شکوفه پوریاقوتی

آیا راه حلی وجود دارد تا کودک، حداقل آسیب را ببیند؟

سپردن فرزند به مهدکودک، پرستار یا پدربزرگ و مادربزرگ، کدام گزینه برای کودک و مادر بهتر است؟ مسلماً پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها بهترین و مطمئن‌ترین گزینه برای مراقبت و نگهداری از کودکان هستند اما آن‌ها نمی‌توانند به‌اندازه مهدهای کودک در آموزش و رشد علمی کودک نقش داشته باشند مگر در موارد خاص (مادربزرگ جوان‌تر، مادربزرگ و پدربزرگ تحصیل‌کرده و البته پرحوصله).
هر مادری با توجه به شرایط زندگی‌اش تصمیم می‌گیرد که در زمان کاری خود، کودک را برای نگهداری به کجا ببرد و یا به دستان چه کسانی به امانت بگذارد. خیلی از مادران از والدین خود دور هستند، خیلی از پدربزرگ و مادربزرگ‌ها از پذیرفتن این مسئولیت سنگین سرباز می‌زنند و یا واقعاً در نگهداری یک کودک پر انرژی ناتوان هستند.
پرستار هم گزینه بعدی است که با فرض اینکه با بهترین شرایط دلخواه باشد، کمتر مادر شاغلی از پس هزینه‌های پرستار برمی‌آید؛ و اما گزینه آخر، مهدهای کودک. با یک پرس و جو و تحقیق در منطقه موردنظر می‌توانید خیلی زود بهترین مهدکودک که تمام شرایط موردنظر را داشته باشد پیدا کنید. ولی این دلیل بر این نیست که ذره‌ای از عذاب وجدان مادر کم شود.

برای حفظ روند رشد طبیعی فرزند چه باید کرد؟

اگر مادر چاره‌ای جز کار در خارج از منزل نداشته باشد و به‌ناچار سرکار می‌رود چه کارهایی باید انجام دهد تا برای کودک با این شرایط بهترین اتفاق بی افتد. یک مادر شاغل باید بتواند بین نقش‌های مختلف خود تعادل ایجاد کند. تا از طرفی دچار خستگی مفرط، استرس‌های مدام و افسردگی نشوند و از طرف دیگر کمرنگ شدن روابط خانوادگی منجر به آسیب‌های تربیتی جدی برای کودکان نشود.
بسیاری از روانشناسان و مشاورین کودک، راه‌حل‌هایی پیشنهاد داده‌اند که تا حدود زیادی به رشد طبیعی و احساسی کودک کمک می‌کند و تا حدود زیادی خیال مادر آسوده خواهد شد که فرزندش از هر لحاظ روند طبیعی رشد را طی خواهد کرد.
رفتار و عملکرد شما مهم‌ترین هدیه‌ای است که به خانواده می‌دهید. مادری یکی از مهم‌ترین نقش‌های شماست؛ پس: سعی کنید زمان صرف صبحانه را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که با آرامش کامل در کنار فرزندانتان صبحانه بخورید و در مورد کارهایی که قرار است انجام بگیرد، صحبت کنید.
پس از بازگشت به منزل باید حتماً هرچند کم و کوتاه زمانی را به استراحت خود اختصاص دهید. یک دوش آب سرد، یک لیوان قهوه یا چای گرم می‌تواند انرژی لازم را برای انجام وظایف در خانه را تأمین کند. اگر می‌خواهید آشپزی کنید حتماً به کودک خود بگویید که دوست دارید در آشپزی به شما کمک کند یا در نظافت منزل در حد توانش در کنار مادر کار کند. این بهترین فرصت است تا با او حرف بزنید.
از او بخواهید دفتر نقاشی‌اش را بیاورد و در موردش با شما صحبت کند. حتماً در این هنگام مادر باید به نقاشی دقت کند و در مورد نقاشی از کودک سؤال بپرسد. برایش یک خورشید یا خانه یا آدم نقاشی کنید این بهترین فرصت هست. هم کار منزل انجام می‌دهید و هم با کودک رابطه خوبی برقرار کرده‌اید.
مادر می‌تواند هنگام کار کردن در منزل و رسیدگی به امور منزل با کودکش شعر بخواند، به‌جای تماشای تلویزیون برای کودک قصه بخواند. قصه خواندن برخلاف تماشای تلویزیون تمرکز در کودک را بالا برده و در او ایجاد آرامش می‌کند. زمان صرف شام را طوری برنامه‌ریزی کنید که تمام اعضای خانواده در کنار هم شام بخورند. در هنگام صرف غذا، حتماً راجع به کارهای خوب کودک صحبت کنید و کاملاً مورد توجه قرارش دهید. این کار اعتماد به نفس کودک را بالا می‌برد.
برای طول هفته خود برنامه‌ریزی داشته باشید و یادداشت برداری کنید. مثلاً شنبه بعد از کار خواندن شعر و گردگیری و آشپزی. یکشنبه مرتب کردن کلی، حمام کردن کودک، خواندن داستان جدید. دوشنبه ... این کار به‌شدت از استرس مادر کم می‌کند و باعث احساس نزدیکی مادر به کودک می‌شود.
حتماً در طول هفته یک یا دو روز را برای پیاده روی یا رفتن به پارک برای کودک برنامه‌ریزی کنید. نظر کودک را جویا شوید که کدام مسیر را پیاده روی کنیم و یا به کدام پارک برویم. اگر در فصلی بود که پیاده روی و یا رفتن به پارک سخت بود حتماً زمانی را برای بازی کردن به کودک اختصاص دهید.
باید علایق کودک شناخته شود تا مادر بعد از تایم کاری روی علایق و استعداد کودک زمان صرف کند. تا به خاطر شاغل بودن مادر استعدادهای کودک نادیده گرفته نشود. ورزش، موسیقی، نقاشی، ریاضیات یا ...
یک مشاور کودک می‌تواند بهترین کمک را به مادر کند تا استعدادهای کودک خود را کشف کند. اگر برنامه‌ریزی درست باشد و تمام اعضای خانواده با هم همکاری کنند یک مادر شاغل حتی می‌تواند چندین برابر مادران خانه‌دار برای فرزند خود مفید باشد. نقش پدر بسیار در پیش برد این برنامه‌ریزی مؤثر خواهد بود.