در این مقاله می‌خوانید:
چرا آموزش درباره لمس به کودکان، اهمیت دارد؟
آموزش درباره‌ی لمس خوب به کودکتان
آموزش درباره‌ی لمس بد به کودکتان
والدین باید مواظب چه چیزی باشند؟
آگاه کردن کودکتان درباره‌ی سوء استفاده از کودکان
راهکارهایی برای آموزش درباره لمس خوب و بد به کودکان کم سن و سال.
نویسنده: Romita.P
مترجم: رؤیا کریمی جنابی
تماشای گزارش‌های خبری درباره‌ی دزدیدن کودکان یا سوء استفاده از آن‌ها، وحشتناک است، خصوصاً هنگامی‌که شما، والدین کودک کم سن و سالی باشید. بدون آن‌که بیش از حد توضیح دهید یا ترسی غیرضروری به کودکان خود، القا کنید، می‌توانید به آن‌ها آموزش دهید که حق دارند که از نزدیک شدن دیگران به آن‌ها ممانعت کنند. این مقاله به شما کمک می‌کند که به کودک پیش‌دبستانی یا کم سن و سال خود درباره‌ی تفاوت‌های بین لمس بد و لمس خوب آموزش دهید.
چرا آموزش درباره‌ی لمس به کودکان، اهمیت دارد؟
دلیلی وجود ندارد که دائماً درباره‌ی امنیت کودک خود بترسید، بلکه باید به کودکتان درباره‌ی انواع لمس‌هایی که ممکن است تجربه کند، آموزش دهید. لمس ناخواسته به هر شکلی ممکن است بروز کند و فقط محدود به سوءاستفاده‌ی جنسی نمی‌شود. ممکن است در آغوش گرفتن از طرف یکی از بستگان هم ناخواسته باشد. مهم نیست که آن لمس از طرف شما خوب باشد مهم این است که کودک شما باید با آن راحت باشد. مرزی که شما باید قائل شوید این است که: لمس خوب، ارتباط جسمی است که کودک با آن احساس راحتی می‌کند و لمس بد، ارتباط جسمی است که کودک با آن احساس ناراحتی می‌کند. علاوه بر آن، کودکان کم سن و سال به‌طور طبیعی به بزرگ‌ترهای دوروبر خود اعتماد دارند، بدون هیچ نگرانی با غریبه‌ها رابطه‌ای دوستانه دارند. این به شما بستگی دارد که به‌عنوان والدین کودک اطمینان حاصل کنید که آن‌ها مفهوم ابتدایی نگهداری از خود را می‌فهمند.
آموزش درباره‌ی لمس خوب به کودکتان
لمس خوب یا محبت جسمی، راه فوق‌العاده‌ای برای پیوند با کودکتان است. در اینجا چند نکته‌ای که هنگام توضیح درباره‌ی لمس خوب به کودکتان باید به خاطر بسپارید را ارائه می‌دهیم:
• لمس خوب، احساس خوب و گرمی ایجاد می‌کند و سبب می‌شود احساس امنیت و حمایت کنیم.
• موقعیت‌هایی از زندگی واقعی را به کودکان خود نشان دهید که شامل لمس‌های خوب می‌شود، مثل در آغوش گرفتن و بوسیدن آن‌ها، توسط شما یا همسرتان. یا مثلاً، وقتی در هنگام بازی دست دوستان خود را می‌گیرند.
• به آن‌ها حقوق مربوط به بدن خودشان را آموزش دهید. به آن‌ها بگوئید که مالک بدن خود هستند و خودشان باید تصمیم بگیرند که به کسی اجازه ندهند که آن‌ها را لمس کند.
آموزش درباره‌ی لمس بد به کودکتان
لمس بد خیلی بیشتر ازآنچه در ظاهر به نظر می‌رسد، مخرب است و منجر به آسیب‌های شدید جسمی، عاطفی و روانی در کودکی می‌شود که مورد لمس واقع شده است. ضروری است که کودک شما بتواند انواع روابط جسمی را از هم تشخیص دهد:
• به آن‌ها بگوئید که بدنشان ازلحاظ ایمن بودن بخش‌های مختلفی دارد؛ یعنی نوازش سر یا پشت می‌تواند قابل قبول باشد اما نوازش نواحی خصوصی بدن مثل سینه، باسن و اندام‌های جنسی غیرقابل قبول است.
• اگر لمس از روی لباس هم باشد فرقی نمی‌کند باز هم لمس بد محسوب می‌شود.
• اطمینان حاصل کنید، در صورتی که کودک شما گیر بیفتد یا احساس کند در موقعیت نامناسبی قرار دارد، می‌داند که چگونه باید کمک بگیرد.
والدین باید مواظب چه چیزی باشند؟
همواره باید هشیار باشید. گرچه نیازی نیست که به غریبه‌هایی که دور و بر کودک شما هستند به‌طور کورکورانه بی‌اعتماد باشید. با این حال مهم است که چشم خود را بر روی خطراتی که به شما نزدیک هستند، نبندید. مطالعات زیادی نشان داده‌اند که بیشتر متجاوزان جنسی، غریبه نیستند بلکه اشخاصی هستند که هم کودک و هم شما، آن‌ها را می‌شناسید. حتی تصور چنین چیزی هم ناگوار است. توجه به هر رفتار عجیب در کودک شما یا بزرگسالی که مورد سوءظن است، کلیدی و مهم است. کودکانی که مورد سوء استفاده قرار می‌گیرند، در حضور فرد سوء استفاده‌کننده به‌شدت علائم نگرانی از خود بروز می‌دهند. دانستن این‌که ممکن است کودک شما در رنج باشد به این معناست که شما باید خودتان را از شر هرگونه تعصبی که ممکن است روی سوء استفاده‌کننده‌ی احتمالی داشته باشید، خلاص کنید. اهمیتی ندارد که آن شخص چقدر به شما نزدیک باشد. البته قابل درک است که کار خیلی مشکلی است، خصوصاً اگر سوء استفاده‌کننده یک دوست، عضوی از خانواده یا همسر شما باشد، اما همیشه به یاد داشته باشید که امنیت و شادی کودکتان به شما بستگی دارد.
آگاه کردن کودکان از " سوء استفاده از کودکان "
اکنون دوره‌ای نیست که مردم از بیان کردن مسئله‌ی جنسی که برای کودکشان اتفاق افتاده است خجالت بکشند. کودکان به‌اندازه‌ی کافی قادر به درک موضوعات پیچیده‌ای مثل مسائل جنسی و سوء استفاده، هستند. هنگامی‌که به آن‌ها توضیح می‌دهید که کدامیک از قسمت‌های بدنشان، خصوصی است، به‌طور خلاصه برای آن‌ها شرح دهید که چقدر این قسمت‌های بدن حساس است و باید در برابر مزاحمت از آن‌ها مراقبت شود. به آن‌ها آموزش دهید که سوار ماشین غریبه‌ها نشوند و از غریبه‌ها کادو قبول نکنند. به آن‌ها یاد ندهید که تحت هر شرایطی باید به بزرگ‌ترها احترام بگذارند یا از آن‌ها اطاعت کنند، بلکه در صورت تجاوز به حریم آن‌ها باید فریاد بزنند و مقاومت کنند. از همه مهم‌تر این‌که بگذارید آن‌ها بفهمند که به خاطر این کار، تنبیه یا سرزنش نخواهند شد و کار اشتباهی انجام نداده‌اند و دلیلی ندارد که احساس گناه کنند.
راهکارهایی برای آموزش لمس خوب و بد به کودکان کم سن و سال
1. خجالت نکشید
معذب نبودن در خصوص مسائل جنسی کار خیلی مشکلی است. با این‌که مطرح کردن این موضوعات، خیلی حساس است، اما به‌هرحال، شما الگوی فرزندتان هستید. با روشی جذاب و با مثال‌هایی که با آن آشنا هستند، این موضوعات را برای آن‌ها شرح دهید.
2. آرامش خود را حفظ کنید
با کودکانتان خیلی رسمی صحبت نکنید. با آن‌که آن‌ها می‌توانند عقاید پیچیده را درک کنند اما دوست ندارند مورد سؤال و بازجوئی قرار بگیرند. گفتگوی جدی را کنار بگذارید و با لحنی مهربان و آرام با آن‌ها صحبت کنید.
3. به کودکتان نزدیک باشید
هیچ‌چیز مهم‌تر از داشتن یک پیوند محکم، گرم و اعتماد آمیز بین شما و کودکتان نیست. این باعث می‌شود که آن‌ها بفهمند، اگر هر مشکلی هم که پیش بیاید شما با عشق و بدون قضاوت در کنارشان هستید.
4. از کلمات درستی استفاده کنید
با ممانعت از سخن گفتن درباره‌ی مسائل جنسی با کودکتان مثل یک قربانی رفتار نکنید. از اصطلاحات مناسب برای قسمت‌های بدن آن‌ها استفاده کنید مثل اسامی اندام‌های جنسی و مانند آن. این قسمت‌ها مهم‌تر از آن هستند که با اسامی محاوره‌ای بچه‌گانه آن‌ها را بنامید. استفاده از لغات صحیح برای کودک شما مفید است تا بتواند با احترام به بدنش منظور خود را برساند.
5. قانون لباس شنا
هنگام آموزش درباره‌ی لمس بد به کودکان کم سن و سال باید از این قانون ساده پیروی کرد. برای آن‌ها توضیح دهید که هر قسمتی از بدنشان که با لباس شنا یا لباس‌زیر پوشیده می‌شود قسمت خصوصی بدن آن‌هاست و نباید توسط کسی غیر از خودشان دیده یا لمس شود. با این روش آن‌ها یاد می‌گیرند اگر لمس نامناسب صورت گرفت، به شما خبر دهند؛ بنابراین به او اصرار کنید، در صورتی‌که لمس قسمتی از بدنش او را ناراحت می‌کند حتماً به شما اطلاع دهد.
6. لمس امن
لمس خوب احساس خوبی را به وجود می‌آورد و یک تجربه‌ی برقراری ارتباط است، درحالی‌که لمس بد، استرس و ناراحتی به بار می‌آورد. به‌عنوان مثال، معاینه توسط پزشکان، انجام تزریق و درمان پزشکی ممکن است سبب ناراحتی کودک شما شود اما آن‌ها باید بفهمند که این کارها برای حفظ سلامتی آن‌ها واجب است.
7. ادبیات درست را بکار برید
کتاب‌های زیادی در اطراف شما وجود دارد که برای آموزش راه‌های درست و غلط لمس کردن به کودکان، می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. این کتاب‌ها معمولاً تصاویری از آناتومی بدن انسان دارند که کودکان با دیدن آن‌ها، می‌توانند چیزهای زیادی در مورد بدنشان بفهمند.
8. بگذارید کودکتان خود را عقب بکشد
بعضی اوقات کودکان فقط حس می‌کنند که کسی نباید به آن‌ها نزدیک شود. بعضی از کودکان هم به‌طور طبیعی از دیگران فاصله می‌گیرند. آن‌ها را مجبور نکنید که حتماً به صورت جسمی محبتشان را به شما ابراز کنند این ممکن است سبب شود که با احساس کمتری شما را لمس کنند. بگذارید آن‌ها از هرگونه برخورد جسمی دور باشند اگر خودشان، این طور می‌خواهند حتی اگر این مسئله شما را ناراحت می‌کند.
9. به کودکتان آموزش دهید که به خودش اعتماد داشته باشد
کودک شما، اگر به هر دلیلی محبت کسی را رد می‌کند، نباید احساس گناه داشته باشد. به آن‌ها بگوئید که در مورد حریم جسمی خودشان، چیزی که اهمیت دارد تصمیم و احساس آن‌هاست. با این کار به آن‌ها آموزش می‌دهید که به‌روشنی به احساسات خود اعتماد داشته باشند.
10. ایفای نقش
کودکان بیشتر به داستان‌های تصویری علاقه نشان می‌دهند تا یک توضیح ابتدایی. می‌توانید بازی‌های کوچکی با آن‌ها انجام دهید که در آن‌ها بتوانند با صدای بلند " نه " گفتن را به کسی که مزاحم آن‌ها شده است، تمرین کنند.